Sirius Gezegeninin Özellikleri
21 Haziran 2024

Sirius Gezegeninin Özellikleri

Sirius Çift Yıldız Sistemi

Sirius, Büyük Köpek Takımyıldızı'nda yer alan ve çıplak gözle tek bir yıldız gibi görünen bir çift yıldız sistemidir. Bu sistem, Sirius-A ve Sirius-B olarak adlandırılan iki yıldızdan oluşmaktadır. Türkçede "Akyıldız" olarak da bilinir.

Genel Özellikler

Sirius çifti, Güneş'e olan 8.6 ışık yılı uzaklıkla, sistemimize en yakın yıldızlardan ikisidir. Sistemin yaşının 200 milyon ile 300 milyon yıl arasında olduğu tahmin edilmektedir. Sirius sisteminin bugünkü halini alması, yıldız çiftlerinden birinin yakıtını tüketip önce kırmızı dev evresine geçmesi ve ardından beyaz cüceye dönüşmesi ile mümkün olmuştur. Bu sürecin yaklaşık olarak 120 milyon yıl önce tamamlandığı düşünülmektedir. Günümüzde beyaz cüce olarak adlandırılan yıldız Sirius-B'dir.

Sirius-A

Sirius-A, kütle bakımından Güneş'in iki katı olup, parlaklık bakımından ise yaklaşık yirmi üç katıdır. Yüzey sıcaklığı 10,000 Kelvin olup, çapı 2.366.400 kilometredir. Tüm yakıtını tüketerek beyaz cüceye dönüşmüş eşine göre neredeyse on bin kez daha parlaktır.

Sirius-A, 16 km/s'den daha düşük bir rotasyon hızı sebebiyle ekvatoral bölgesinde şişmeye sahip değildir. Kendi etrafındaki bu dönüş hızı, yıldızın yassılaşmasına neden olamayacak kadar yavaştır. Çeşitli analizler, Sirius-A yıldızının yaklaşık bir milyar yıl sonra ömrünü tamamlayacağını ve önce kırmızı dev haline sonra da beyaz cüceye dönüşeceğini göstermektedir. Ayrıca tayf analizleri sonucunda, yıldızın içeriğinde, helyumdan daha ağır elementlerin (örneğin demir) yoğun sayılabilecek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Güneş ile karşılaştırıldığında bu oran neredeyse üç kattır.

Sirius-B

Sirius-B, hacimsel olarak Dünya'dan biraz daha küçüktür, fakat kütlesi neredeyse Güneş kadardır. Son derece küçük olması ve eşinin parlaklığı sebebiyle, oldukça güçlü ve modern teleskoplarla bile görülmesi çok zordur. Yüzey sıcaklığı yaklaşık olarak 25,000 Kelvin'dir. Fakat, eşinin aksine ömrünü tamamladığı için beyaz cüce evresinden itibaren soğuma sürecine girmiştir. Sirius-B, keşfedilen ilk beyaz cüce unvanına sahiptir ve normal beyaz cücelerin neredeyse iki katı büyüklüğündedir. Çapı 12,000 kilometre olan bu yıldızın yüzey sertliği elmastan yaklaşık 300 kat daha fazladır. Çekim gücü ise Dünya'nın çekim gücünün 350,000 katıdır.

Görünürlük ve Konum

Gökyüzünde en parlak yıldız olan Sirius-A'nın görünür kadiri -1.47'dir. Güneş sisteminden bakıldığında, en parlak ikinci yıldızdan bile iki kat daha fazla parlaktır. Dünya'nın kuzey kutup bölgeleri hariç her yerinde görülebilir. Eşinin parlaklığı ve kendisinin küçük olması sebebiyle, birbirlerine yakın oldukları dönemlerde Sirius-B'yi görmek oldukça güçtür. Son enberi konumları 1994 yılında gerçekleşmiştir ve şu anda yıldız çifti birbirlerinden uzaklaşma evresindedir. Bu nedenle cüce beyaz eşin görünürlüğü artmaktadır.

Sirius, Procyon ve Betelgeuse yıldızları, astronomlar tarafından "kış üçgeni" olarak adlandırılan göğün kuzey yarım küresinde yer alan hayali üçgenin köşeleridir. Sirius, Büyük Köpek Takımyıldızı'nda, Procyon, Küçük Köpek Takımyıldızı'nda ve kırmızı dev Betelgeuse ise Avcı Takımyıldızı'nda yer almaktadır. Sirius çiftini tespit edebilmek için Avcı Takımyıldızı'nı takip etmek ve kullanmak en elverişli yöntemdir.

Tarihçe

Sirius yıldızı birçok uygarlığın tarihinde yer almış ve çeşitli olaylar için yıldızın heliak doğuşu referans alınmıştır.
  • Romalılar, yıldızın heliak doğuşunda köpek kurban eder ve bu doğuşu 25 Nisan'da kutlarlardı. Kutlama esnasında bir de koyun kurban edilerek o yılki buğday hasadının verimli ve kayıpsız geçmesi beklenirdi.
  • Eski Yunanlılar ise Sirius'u kurak yaz temsili olarak düşünürlerdi. Kadınların tahrik olması ve erkeklerin de güçsüzleşmesi gibi inanışlarda da Sirius yıldızı sebep olarak gösterilirdi. Ege Denizi'ndeki bazı adalarda ise çetin geçen kış dönemlerinde Sirius'a kurban kesilip dua edilerek sıcak yaz günlerinin gelmesi beklenirdi. Yıldızın sadece doğumu değil, aynı zamanda parlaklığı da bir anlam ifade etmekteydi. Puslu, silik bir görünüm kötü talih ve veba habercisi sayılırdı.
  • Sirius'un 70 günlük kayboluşundan sonra tekrar görünmeye başlaması, Mısır'da Nil Nehri'nin taşmasından hemen önceye denk gelmekteydi. Eski Mısır'da Sopdet adıyla bilinen Sirius'un 70 günlük kayboluş dönemi, İsis ve Osiris'in öte alemde bulundukları dönem ile eşleştirilmekteydi. Tapınakların iç odalarının hemen hepsinin Sirius Yıldızı'nı görebilecek şekilde inşa edilmesi, Eski Mısır'da bu yıldızın ne kadar önemli olduğunu ortaya koyan bir başka etkendir.
  • Polinezyalılar ise denizcilikte Sirius Yıldızı'nın konumundan oldukça fazla faydalanmışlardır. Yunanlılar'ın tam aksine Polinezyalılar için Sirius'un görünmeye başlaması, kış günlerinin habercisiydi.

Sirius, Osmanlıca'da Şira-i Yemaniye olarak tarihi kayıtlarda geçmektedir. Kur'an'da Güneş haricinde adı geçen tek yıldızdır (Necm Suresi).

Sirius-B'nin Keşfi

Teorik olarak 1844 yılında Alman astronom Friedrich Bessel ve gözlemsel olarak 1862'de Amerikalı Alvan Graham Clark tarafından keşfedilmiştir. Bessel, yaptığı matematiksel hesaplar sonucunda yıldızın hareketindeki gariplik sebebiyle kütle çekimi etkisini hesaba katarak bir çiftinin olması gerektiğini öne sürmüştür. 19. yüzyılın sonlarından itibaren gözlemlenen yörünge düzensizlikleri sebebiyle sistemde bir üçüncü yıldızın daha yer alması gerektiği düşünülmüştür, fakat bu zamana kadar böyle bir Sirius-C yıldızı tespit edilememiştir. Yapılan hesaplamalar sonucu Sirius-C'nin, Sirius-A'ya oldukça yakın ve göreceli olarak oldukça küçük olması gerektiği görülmüştür. Sirius-A'nın parlaklığı sebebiyle de üçüncü yıldızın görülemediği düşünülmektedir. Sirius-B'nin bir beyaz cüce olduğu 1915 yılında elde edilen veriler ışığında saptanmıştır.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

soru

Su YaldıraK

30 Nisan 2024 Salı

Sirius çok mu büyük? onu gören olmuş mu? nasıl bir yıldız

Cevap yaz
1. Cevap
cevap

Admin

Sirius, Güneş'ten yaklaşık iki kat daha büyük ve ondan 25 kat daha parlak bir yıldızdır. O, yeryüzünden çıplak gözle görülebilen en parlak yıldızdır ve çoğu insan tarafından görülmüştür. Kısaca, Sirius bir ana dizi yıldızıdır ve çift yıldız sistemi Sirius A ve Sirius B'den oluşur.

soru

Fatma Zehra

11 Nisan 2024 Perşembe

Sirius gezegeni çok güzel eletrikli gibi olmasına bayıldım ve benim en sevdiğim gezegen Sirius,

Cevap yaz
1. Cevap
cevap

Admin

Sirius bir gezegen değil, aslında çift yıldız sistemidir. Ancak Sirius'un görsel olarak çok etkileyici ve parlak olduğu bir gerçek. Beğenmenize sevindim!

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Satürn Gezegeni

Satürn Gezegeni

Popüler İçerikler

Mars Gezegeni

Mars Gezegeni

Gezegenler

Gezegenler

Editörün Seçtiği

Gezegenlerin Oluşumu

Gezegenlerin Oluşumu

Merkür Gezegeni

Merkür Gezegeni

Venüs Gezegeni

Venüs Gezegeni

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Neptün Gezegeninin Özellikleri

Neptün Gezegeninin Özellikleri

Kuyruklu Yıldız Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Kuyruklu Yıldız Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Uranüs Gezegeni

Uranüs Gezegeni

Samanyolu Galaksisi Gezegeni ve Özellikleri

Samanyolu Galaksisi Gezegeni ve Özellikleri

Dünya Gezegeni

Dünya Gezegeni